Potlood, 25 x 50 cm, 9 januari 2023
Een gewond hert nadert een eucharistisch altaar. Het hert is een in de middeleeuwen gekend symbool voor Christus. Centraal in de tekening staat een vrouw op wacht, in haar hand een lans waaruit onophoudelijk enkele druppels bloed blijven vloeien. De lans waarmee Zijn zijde doorboord werd, maakte het mogelijk dat het verlossende Bloed de wereld instroomt. De vrouw is waakster en getuige van de verlossende kracht van dit Offer dat eeuwig plaatsvindt. De lans werd ook beschouwd als de liefdespijl van de mens, gericht op het hart van Christus. In deze tekening wijst de lans naar de zon, of voorbij de zon? Op het altaar voor de priester staan de twee gedaanten brood en wijn. Het korfje aan haar arm wijst naar de geloofsinhoud die de vrouw met zich meedraagt om zich die werkelijk diep persoonlijk toe te eigenen.
In de dagen rond mijn 52ste verjaardag maakte ik deze tekening. Ik had niet de bedoeling een Graalmotief te tekenen, maar wou al tekenend luisteren naar wat in mij leeft onder de laag van woorden, van gedachten en emoties. Het wonderlijke is dat de zinnebeelden van de Graallegenden, ontstaan in de middeleeuwen, voor mijzelf altijd diep natuurlijk zijn geweest, beelden waarin ik mezelf al tekenend graag en spontaan uitdruk.
Het heilige en het gewonde, zo aanwezig in de Evangelieverhalen, dàt heilige en gewonde trof mij toen ik als jonge vrouw de Graallegende las. Parcival verliest de toegang tot de Graalburcht doordat hij het nalaat twee vragen te stellen : de vraag naar het Heilige en de vraag naar het Gewonde. Hij durft niet te vragen wat de oorzaak is van de wonde waaraan hij de oude Visserskoning ziet lijden, hij durft niet te vragen wat die heilzame Kelk en de bloedende Lans toch mogen zijn die voor zijn ogen worden binnengedragen. Niet durven vragen, en daardoor de toegang verliezen tot het meest kostbare. Christelijke beeldtaal verweven met die vreemde vreselijke fout van niet durven vragen naar … blijft voor mij bijzonder mooi en intrigerend.
In het boek “The Grail Legend” geschreven door Emma Jung (echtgenote van C.G. Jung) en Marie-Louise von Franz worden de betekenisvolle beelden van deze legenden prachtig uitgediept. Emma Jung werkte 30 jaar aan het Graalonderzoek. C.G. Jung, die uit respect voor het onderzoek van zijn vrouw nooit over de Graal zou hebben willen spreken of schrijven, vroeg na de dood van Emma in 1955 aan de bekende analytica Marie-Louise von Franz om het werk te voltooien.
Uit dit boek twee citaten, over spirituele assimilatie en over de wisselwerking tussen menselijke psyche en goddelijk symbool:
“… voor de naties van Noordwest-Europa was het christendom afkomstig van wat voor hen de verafgelegen en meer geavanceerde mediterrane cultuur was, en het werd geënt op hun eigen primitieve en barbaarse mentaliteit. Omdat ze geen intellectueel instrument bezaten, geen gedifferentieerd denken waarmee ze de betekenis ervan konden begrijpen, was er voor hen geen andere mogelijkheid dan het nieuwe en vreemde geloof dat ze aannamen te laten wegzinken totdat het in de diepten van de ziel een latent archetype opwekte. Op deze manier werd het fundamenteler en veiliger geassimileerd dan het geval zou zijn geweest door een louter op intellect of gevoel gebaseerd begrip.
Of zo’n proces van spirituele toe-eigening nu op grote of kleine schaal plaatsvindt, collectief of individueel, het gaat onvermijdelijk gepaard met een overvloed aan associaties vanuit de individuele ziel, want deze assimilatie bestaat juist uit dergelijke associaties.” *p 144
“De lans symboliseert het vermogen van de mens om voortdurend te kunnen onderscheiden wat essentieel is in het latente symbool van God, en dit stelt het symbool in staat om steeds meer zijn onuitputtelijke, levengevende, spirituele kracht uit te delen aan de mensheid.” *p 97
* Emma Jung, Marie-Louise von Franz “The Grail Legend”, Princeton University Press
